در پی به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱، وضعیت انسانی و حقوق بشری در افغانستان به‌طرز چشمگیری وخیم‌تر شده است. به‌ویژه زنان* و اقلیت‌ها زیر سلطه‌ی بی‌رحمانه‌ی طالبان به‌شدت رنج می‌برند و تا حد زیادی از حقوق خود محروم شده‌اند. کمبود مواد غذایی، عدم دسترسی به آموزش – به‌ویژه برای دختران* – و ضعف خدمات درمانی، از جمله ویژگی‌های بارز شرایط کنونی این کشور هستند.
از سال ۲۰۲۱ تعداد پناهجویان افغان در آلمان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۴۲۰ هزار افغان در آلمان زندگی می‌کردند. بخشی از جامعه‌ی مهاجر افغان دهه‌هاست که در آلمان سکونت دارد و اکنون بخشی جدایی‌ناپذیر از محله‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و زندگی حرفه‌ای در آلمان است. جامعه‌ی افغان بخشی از آلمان است.
با این حال، پذیرش پناهجویان افغان در عرصه‌ی سیاست و رسانه‌ها اغلب به‌طور سطحی و غیرتفکیکی مورد بحث قرار می‌گیرد. اکنون دولت فدرال قصد دارد برنامه‌های پذیرش بشردوستانه، از جمله “برنامه‌ی پذیرش فدرال افغانستان” را متوقف کند و اخراج‌ها به افغانستان را تشدید نماید. این در حالی است که نیاز به پذیرش فوری همچنان وجود دارد.
بر این اساس، ما خواستار موارد زیر هستیم:
۱. فراهم کردن شرایط پذیرش امن
اقدامات حفاظتی هدفمند برای افراد در معرض خطر بالا:
وضعیت فاجعه‌بار در افغانستان نیازمند اقدامات حمایتی خاص برای افراد آسیب‌پذیر است. آلمان باید نقش پیشتاز در این زمینه ایفا کند، به‌ویژه با توجه به اینکه نهادهای آلمانی سال‌ها در افغانستان فعال بوده‌اند.
تداوم برنامه‌های پذیرش:
افرادی که با همکاری آلمان برای دموکراسی و حقوق بشر تلاش کرده‌اند، اکنون در معرض تهدید هستند. این افراد ممکن است مستحق دریافت حق قانونی برای نجات باشند. باید “برنامه‌ی پذیرش فدرال” و سایر راه‌های ورود همچنان ادامه یابند و تمامی اعضای خانواده‌ی در معرض خطر نیز در نظر گرفته شوند. جامعه‌ی مدنی باید بیشتر در برنامه‌ریزی و اجرای این برنامه‌ها مشارکت داده شود و تأمین مالی بلندمدت نیز تضمین گردد.
امکان اسکان مجدد (Resettlement) از کشورهای همسایه:
افغان‌ها دومین گروه بزرگ در جهان هستند که نیاز به اسکان مجدد دارند. اسکان مجدد یک روند استانداردشده در سطح اتحادیه اروپا است که به افراد به‌ویژه نیازمند حمایت ارائه می‌شود و به تقسیم عادلانه‌تر مسئولیت در سطح جهانی کمک می‌کند، در حالی که کشورهای پذیرنده اولیه نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند. این روند با بودجه‌ی صندوق پناهندگی، مهاجرت و ادغام اتحادیه اروپا (AMIF) پشتیبانی می‌شود.
تقویت پیوند خانواده‌ها (خانواده‌پیوست):
تعطیلی سفارت آلمان در کابل روند پیوستن خانواده‌ها را به‌شدت دشوار کرده است. زمان انتظار در سفارت آلمان در ایران بیش از دو سال و در پاکستان حدود یک سال است. نیاز فوری به افزایش ظرفیت بررسی درخواست‌ها در این سفارتخانه‌ها وجود دارد. همچنین روند بررسی درخواست‌های پیوند خانواده در آلمان نیز باید تقویت شود. زنان افغان که در افغانستان امکان دسترسی به آموزش ندارند، باید از الزام یادگیری زبان آلمانی برای پیوند خانواده معاف شوند. برنامه‌های پذیرش ایالتی می‌توانند به افغان‌های مقیم آلمان کمک کنند تا خانواده‌های خود را هدفمند بپذیرند.
۲. فراهم کردن حمایت واقعی در آلمان
با وجود وضعیت وخیم افغانستان، تعداد درخواست‌های پناهندگی ردشده رو به افزایش است. این در حالی است که شرایط انسانی در افغانستان همچنان رو به وخامت می‌رود – از جمله به دلیل کاهش کمک‌های بین‌المللی و اخراج از کشورهای همسایه.
حمایت در فرآیند پناهندگی:
افغان‌ها حق دریافت حمایت در آلمان را دارند. شرایط در کشورشان به‌قدری بحرانی است که بازگشت به آن می‌تواند با شکنجه، رفتار غیرانسانی یا فقر شدید همراه باشد. بنابراین، باید همیشه حداقل حمایت فرعی یا ممنوعیت اخراج در نظر گرفته شود – و در صورت تعقیب فردی توسط طالبان، باید وضعیت پناهندگی اعطا گردد. همان‌طور که دیوان دادگستری اتحادیه اروپا نیز تأیید کرده، زنان در افغانستان به‌عنوان یک گروه اجتماعی خاص مورد پیگرد قرار می‌گیرند.
منع اخراج به افغانستان:
ماده‌ی ۳ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر اخراج به جایی که خطر شکنجه و رفتار غیرانسانی وجود دارد را ممنوع کرده است. این خطر در افغانستان وجود دارد. بنابراین، اخراج به افغانستان نقض ممنوعیت بین‌المللی اخراج محسوب می‌شود. علاوه بر آن، اجرای منظم اخراج‌ها در نهایت مستلزم برقراری روابط دیپلماتیک با طالبان خواهد بود، که امری مشکل‌ساز است.
ایجاد فرصت‌های واقعی برای ماندن (حق اقامت):
حدود ۱۰ هزار افغان تنها با وضعیت “تحمل شده” (Duldung) در آلمان زندگی می‌کنند. آن‌ها به گزینه‌های اقامت قابل اعتماد و فرصت‌های بهتر برای ادغام نیاز دارند، نه سال‌ها بلاتکلیفی.
۳. تسهیل ورود و مشارکت
آلمان باید شرایطی انسانی برای پذیرش فراهم کند و اقدامات ادغام را تقویت نماید. سیاست و جامعه‌ی مدنی آلمان در حوزه‌های آموزش و ادغام در بازار کار تجربه‌های مهمی اندوخته و دستاوردهایی کسب کرده‌اند. این می‌تواند فرصتی باشد برای حمایت از افغان‌های تازه‌وارد در مسیر ورود و مشارکت – و همچنین برای تقویت مشارکت اجتماعی و مدنی از طریق اقدامات ادغامی.
حمایت از سازمان‌های دیاسپورای افغان:
این سازمان‌ها نقش مهمی در حمایت از مهاجران تازه‌وارد دارند و می‌توانند پل ارتباطی میان جامعه‌ی افغان، دیگر نهادهای مدنی و سیاست‌گذاران باشند. بنابراین، آن‌ها نیاز به حمایت فوری و مشارکت گسترده‌تر دارند.
تسهیل ادغام در بازار کار:
بسیاری از افغان‌ها دارای مدارک دانشگاهی و صلاحیت‌های حرفه‌ای هستند و علاقه‌مند به ادامه‌ی آموزش و فعالیت در آلمان هستند. از طریق دسترسی به کار، آموزش و کارآموزی، می‌توانند راحت‌تر در جامعه جای گیرند و همزمان به اقتصاد آلمان کمک کنند. برای این منظور باید اقامت آن‌ها تثبیت شود و امکان شروع به کار فراهم گردد.
تضمین دسترسی به آموزش بدون تبعیض:
کودکان باید از سنین پایین به مهدکودک‌ها و مدارس دسترسی داشته باشند. برای این منظور باید موانع حذف شوند و کارکنان آموزشی نسبت به تنوع فرهنگی آموزش ببینند تا فرصت‌های برابر برای آینده‌ای برابر فراهم گردد.
سازمان‌های امضاکننده (به ترتیب الفبا، تا تاریخ ۱۵ مه ۲۰۲۵):
انجمن افغان‌های شلسویگ-هولشتاین
انجمن سراسری AWO
شورای پناهندگان برلین
شورای پناهندگان شلسویگ-هولشتاین
پل هوایی کابل (Kabul Luftbrücke)
شبکه‌ی حمایت از همکاران محلی
سازمان سراسری PRO ASYL
اتحادیه‌ی سازمان‌های افغان در آلمان (VAFO)
